Faalangst overkomt de besten
Faalangst: iedereen heeft er weleens last van. Ook voetballer Willem Janssen van FC Utrecht. “Negatieve kritiek op mijzelf versterkte ik, positieve feedback zwakte ik af. Ik had een negatief zelfbeeld”, zo verklaart hij zijn faalangst in een interview1. In de dartwereld is er zelfs een speciale term voor faalangst: darteritus2. Een darter die hieraan lijdt, lukt het niet om pijlen te gooien, en deze op het juiste moment los te laten. In de klas kan faalangst leerlingen flink in de weg zitten bij hun schoolprestaties. Het komt bijvoorbeeld naar buiten tijdens een toets. De leerling begint te zweten, trekt wit weg en blokkeert. Hoe ga je als docent om met faalangst?
Vele soorten en maten
Uit onderzoek blijkt dat ongeveer 10 procent van de jongeren last heeft van faalangstverschijnselen. Bij examenkandidaten is dit zelfs een kwart. Het is daarom belangrijk om als docent te begrijpen hoe faalangst bij leerlingen werkt. Er zijn grofweg twee soorten (faal)angst: gegeneraliseerde angst en specifieke angst, waarbij de laatste variant nog verder onderverdeeld kan worden in cognitieve, sociale, motorische en spreekangst. Voorbeelden kunnen zijn dat iemand bang is voor een bepaalde situatie of vak zoals wiskunde, het krijgen van een beurt in de klas of een nieuwe sociale omgeving. Bij gegeneraliseerde angst3 is iemand daarentegen overal bang voor.
Herken de symptomen
Faalangst kan zich op verschillende manieren uiten. Fysieke verschijnselen zijn bijvoorbeeld: klamme handen, misselijkheid, hoofdpijn en blozen. Ook zijn er emotionele verschijnselen als huilen en overgevoelig zijn voor een oordeel of kritiek van anderen. Ook stotteren kan een teken zijn van faalangst, of het feit dat een leerling nooit een vraag durft te stellen. Leerlingen met faalangst hebben vaak duidelijke behoeftes. Ze willen bijvoorbeeld graag een warme en persoonlijke relatie met de docent en hebben behoefte aan kennis over hun eigen prestaties. Als je deze behoeften herkent, kun je eraan tegemoetkomen en faalangst verminderen.
Faalangst verminderen
Als docent kun je veel doen om faalangst bij leerlingen te verminderen. Dat begint al door het scheppen van een ontspannen sfeer in de klas. Gebruik humor en relativeer. Ook belonen met complimenten en het bieden van veiligheid is belangrijk. Het belangrijkste is daarnaast om duidelijk te maken dat falen niet erg is. Het merk Always maakte hiervan gebruik met zijn campagne #likeagirl4 in 2014. Van falen of verliezen leer je, word je een wijzer mens. ‘I never lose, I either win or I learn’, zo schreef rapper Kanye West begin dit jaar op Twitter5. Als docent kun je een belangrijke rol spelen in dit proces bij leerlingen. De cursus Leer te durven - leerlingen met faalangstklachten - voor docenten in het voortgezet onderwijs helpt je hierbij.
1 https://www.limburger.nl/cnt/dmf20170915_00046464/utrecht-captain-janssen-kampte-jarenlang-met-faalangst
2 https://www.golf.nl/nieuws/2017/nov/1511-darteritus-en-de-yips
3 https://www.lentis.nl/probleem/gegeneraliseerde-angststoornis/symptomen-generaliseerde-angstoornis/
4 https://www.adformatie.nl/nieuws/always-bespreekt-faalangst-de-nieuwe-likeagirl-film
5 https://twitter.com/OfficiaIKanye/status/824289784180998144
Op professionaliseringsreis met E-WISE
"Ik ben al enkele maanden op reis! Op reis met E-WISE, waarbij ik mezelf kan professionaliseren op het moment wanneer het mij uitkomt. Als docent of als teamleider. Het aanbod is heel divers en binnen een afzienbare tijdsinvestering (2 tot 4 uur) af te ronden. Dat ligt aan het huiswerk welke wordt meegegeven. Sterker nog. Samen met collega's werken we, als LMT van het Calvijn College te Goes, in gezamenlijkheid enkele cursussen door. Daar waar we samen leren..."
Hugo Niewenhuijse, Docent AK / Teamleider TL / Havo / VWO bij Calvijn College
Hier word ik blij van!
"Via E-WISE heb ik de training 'Een kind met autisme in de klas' afgerond met een 10. Supergaaf! Het is interessant, motiverend, helder van opzet. Het is mooi overzichtelijk, kort en krachtig en daardoor ook goed te gebruiken als 'huiswerkopdracht' voor leerkrachten ter bespreking op bijvoorbeeld een studiedag. Ook voor persoonlijke professionalisering ben ik positief. Het is qua tijd goed in te passen in de planning, je kunt het onderbreken om later weer op te pakken. Kortom: ik word hier blij van!"
Elles Vrij, Leerkracht en rekenspecialist stichting Proo
Al tientallen certificaten behaald
"De goede communicatie met E-WISE is mij heel goed bevallen. Altijd paraat om vragen te beantwoorden en altijd snelle reactie via de mail. Prima cursusmateriaal wat ook afwisselend gepresenteerd wordt. Sluit je een cursus positief af, dan krijg je een certificaat uitgereikt. Ik ben de 50 certificaten al gepasseerd! E-WISE staat open voor tips en advies uit het onderwijsveld, zodat dit weer kan worden verwerkt in het nieuwe cursusaanbod. Dus wil je nascholen? Dan zou ik zeggen: doen!"
Erik van Dijk, docent bij CSG Willem de Zwijger
Afwisseling tussen instructie en opdrachten
"De voordelen van E-WISE vind ik dat je in je eigen tempo, interessegebied en op een geschikt tijdstip een cursus kunt volgen. In twee uur rond je een cursus af en heb je voldoende handvatten om het toe te passen in je werk. Ik heb de cursus Google Forms afgerond en kon er gelijk mee aan de slag. De les van E-WISE is duidelijk, je hebt afwisseling tussen instructie en opdrachten waarin je het geleerde gelijk kunt oefenen. Vooral dat laatste is belangrijk om de stof te laten beklijven en toe te passen in de praktijk."
Janet Huisman, leerkracht groep 6, mediacoach & ICT coördinator bij School Loevestein
Ik wil er gebruik van blijven maken!
"Dagelijks heb ik met veel verschillende leerlingen te maken: rustige en drukke leerlingen, leerlingen met gedragsproblemen en zij die extra ondersteuning nodig hebben of meer uitdaging kunnen gebruiken. Er is een verscheidenheid aan behoeftes en er zijn net zoveel meningen en methodes van (vak-)collega’s. Het grote voordeel van E-WISE is dat een deskundige in een online cursus op een toegankelijke manier theorie met praktijk verbindt en de docent veel praktische handvatten biedt. Ik wil er dankbaar gebruik van blijven maken!"
Dirk-Jan Dunnink, docent Duits bij het Stedelijk Lyceum Enschede